IV 01. Opšte karakteristike opštine Alibunar

IV 01.01. Geografske karakteristike opštine Alibunar

Opština Alibunar zauzima jugoistočni deo Vojvodine. Nalazi se u južnom i  jugoistočnom delu Banata. Geografski položaj određen je koordinatama:

• 20º45´ - 21º10´ istočne geografske dužine,
• 39º50´ - 40º15´ severne geografske širine.

Osnovna karakteristika je njen periferni položaj u odnosu na teritoriju Vojvodine. Prostor čine značajni prirodni elementi kao što su: Alibunarsko-Vršačka ravan, Ilandžanski rit, SZ Deliblatske Peščare i deonica kanala DTD.

Teritorija opštine Alibunar  obuhvata površinu od 602 km². Nepravilnog je oblika i izdužena je od SZ ka JI. Duža osa ima dužinu od 30km, a kraća 20km. Najviša tačka dostiže 168m nadmorske visine. Predstavlja tzv. Gornji teren sa nešto izraženijom konfiguracijom u vidu blagih talasa, greda i depresija koje se pružaju pravcem S-J, dok je najniža tačka na 76m.n.v., na tzv. Donjem terenu koji je nekada predstavljao veliku vodenu površinu, a danas teren bogat florom i faunom.

Na teritoriji opštine Alibunar formirano je deset naselja od kojih je Alibunar središte opštine. Sam geografski položaj diktirao je i formiranje naselja koja zbog toga odstupaju od klasičnog Panonskog tipa. U njima živi stanovništvo heterogenog etničkog sastava.

Turistički položaj

Međunarodnim putem E-94, kao i prugom međunarodnog karaktera  na relaciji Beograd - Alibunar - Vršac - Temišvar, omogućena je dobra komunikacija između naše zemlje i susedne Rumunije, što podrazumeva mogućnost prometa domaćih i stranih turista.

Kao deo međunarodnog puta, opština Alibunar je povezana sa Beogradom 56km, Pančevom 35km, i Vršcem 33km. Put je detaljno rekonstruisan 2007. godine i u odličnom je stanju.

Ovakav  položaj i blizina aeredroma (60km), Dunava (40km) i gradskih centara daje mogućnost različite ponude, kao što su rekreativni, izletnički i wellness turizam na lokalitetu Devojački bunar, kao i lovni i ribolovni turizam na celokupnoj teritoriji opštine. Ovakva ponuda  pruža mogućnost povratka prirodi i odmoru, van zagađenih i bučnih gradskih centara.

IV 01.02. Stanovništvo i administrativna struktura

IV 01.03. Glavne karakteristike Alibunara kao ruralne oblasti

Opština Alibunar po svojim karakteristikama spada u grupu nerazvijenih, retko naseljenih, razuđenih i nacionalno heterogenih Opština. Prema kriterijumima OESR, spada u opštine koje imaju gustinu naseljenosti ispod 150 stanovnika po km², tj. u ruralne opštine. Naime, gustina naseljenosti opštine Alibunar, prema poslednjim podacima, iznosi 21.608 stanovnika / 602 km2 = 36 stanovnika po km².

IV 01.04.01. Glavne karakteristike i trendovi u Alibunaru

Demografski trendovi: Broj stanovnika opštine Alibunar je u stalnom opadanju, tako da je broj stanovnika prema popisu iz 2002. godine (22.954 stanovnika) manji za oko 14% u odnosu na broj stanovnika registrovanih 1991. godine (26.550 stanovnika), a prema statistici čak 22% manje nego prema popisu iz 1981. godine. Poslednja procena Republičkog zavoda za statistiku je da je u 2007. godini broj stanovnika 21.608.

Mehanički priliv stanovništva ostvaren je dolaskom izbeglih i prognanih lica u periodu od 1991. do 1995. godine, kada je registrovano 1.100 lica, dok je u tom statusu u 2004. godini registrovano 400 izbeglih i 100 raseljenih lica. Izgradnjom stanova u naselju Seleuš (iz opštinskog budžeta) i stanova u Vladimirovcu i Banatskom Karlovcu kroz samoizgradnju (materijal za izgradnju dobijen od UNHCR-a) 80 porodica je trajno integrisano u lokalnu zajednicu.

Prema podacima iz popisne dokumentacije, veoma mali broj lica, sa mestom boravka na teritoriji opštine Alibunar, se nalazi na privremenom radu (boravku) u inostranstvu, što je jedan od resursa u drugim nerazvijenim sredinama.

Tabela IV 1.1. Opadanje broja stanovnika u periodu 1991-2002, po naseljima u opštini

Izuzetno negativna stopa prirodnog priraštaja, uz dugogodišnji trend odliva mlađeg stanovništva ka okolnim gradovima, dovela je do drastičnog smanjenja seoskog stanovništva, tako da u nekim selima (Dobrica, Novi Kozjak) po poslednjem popisu ima za polovinu manje stanovnika u odnosu na 1981. godinu. Ukupno, stanovništvo u opštini Alibunar smanjilo se za oko 35% za poslednje dve decenije.

Prirodni priraštaj na teritoriji opštine Alibunar je negativan i iznosi -206 (rodilo se 207 novorođenčadi, a umrlo 413 lica), dok je natalitet u skladu sa podacima takođe veoma nizak. Prvi pozitivni pomaci su zabeleženi u 2004. godini kada je rođeno najviše dece u odnosu na prethodni desetogodišnji period.

U ukupnom udelu stanovništva deca i omladina su zastupljeni sa sa oko 26 % stanovništva, ali zbog loših ekonomskih uslova i neprestanog iseljavanja radno sposobnih lica, u opštini je povećan broj starih, tako da on trenutno iznosi oko 1/3 ukupnog broja stanovništva. Odraslih lica (radno sposobnih) ima oko 46%.

Tabela IV 1.2. Starosna struktura i broj dece

Tabela IV 1.3.Starosna struktura prema polnoj strukturi

(izvor: Republički zavod za statistiku, Opštine u Srbiji, 2006.)

Udeo sektora poljoprivrede u zaposlenosti: U opštini Alibunar poljoprivreda je osnovna privredna grana. Strukturu privrede čini poljoprivreda 70%, a ostatak industrija, preduzetništvo i ostalo. Individualnim poljoprivrednim proizvođačima jedini je izvor prihoda poljoprivreda, a ima ih oko 5.200.

Poništenjem privatizacije koja je u opštini Alibunar sprovedena većinski od strane sistema „Agroživ“ (njegovih zavisnih preduzeća i fizičkih lica), ionako ruiniran dugogodišnjim izostankom ulaganja u osnovna sredstva, sistem nekadašnjih PD-ova sada je u potpunosti uništen.

Trenutno firma posluje kao „Agroživ u rekonstrukciji“, a poverioci vrlo lako mogu da odvedu firmu u stečaj i da se promeni vlasnička struktura.U državnom delu trenutno privatnici rade zasade, uz odobrenje Ministarstva poljoprivrede, tako da zemljište nije zapušteno ove godine.

Od svih privatizovanih bivših PD-ova najbolje posluje AD Nikolinci.

Tabela IV 1.4. Zaposleni po sektorima delatnosti

Tabela IV 1.5. Stanovništvo prema aktivnosti, po popisu 2002.

Tabela IV 1.6. Zaposleni, 2007. godišnji prosek

(izvor: Republički zavod za statistiku, Opštine u Srbiji, 2008.)

Tabela IV 1.7. Nezaposlena lica, Stanje 31.12.2007.

Kapacitet poljoprivredno-prehrambenog sektora povezanog sa poljoprivredom (grane industrije koje se bave proizvodnjom proizvodnih sredstava, preradom i plasiranjem robe na tržište, kao što su proizvodnja đubriva, pesticida i mehanizacije kao i prehrambena industrija):  

Ovaj sektor je u odnosu na potencijale primarne proizvodnje skromno razvijen i obuhvata sledeće:

• Meso: AD Banat industrija mesa i konzervi
• Mleko: mlekara manjeg kapaciteta u Lokvama
• Žitarice: mlinovi Banatski Karlovac, Alibunar i Vladimirovac, Soja - Lokve
• Testenina: pogon manjeg kapaciteta u Lokvama
• Hleb i peciva: veći broj pekara u Banatskom Karlovcu i Alibunaru, pogoni biskvita u Seleušu i Lokvama
• Stočna hrana: proizvodnja lucerkine smeše: Banatski Karlovac

Infrastruktura u opštini Alibunar

Putevi: u 2007. godini, Opština je imala 82 km savremenih puteva, od čega 24 km magistralnog kolovoza, 48 km regionalnog i 10 km lokalnog kolovoza.

Javni vodovod i kanalizacija: prema podacima iz 2007. godine, na vodovodnu mrežu priključeno je 10.924 domaćinstava, a sa kanalizacionom mrežom najbolje stanje je u Banatskom Karlovcu i Alibunaru (preko 95% domaćinstava), dok se u Janošiku situacija popravila u protekloj godini.

Ipak, potrebna je rekonstrukcija vodovodne mreže u svim naseljima. Vodovodne mreže su negde stare preko 30-40 godina, i sačinjene od azbestnih cevi, malih prečnika. U letnjim danima, zbog zalivanja bašti, vodosnadbevanje je loše, pa je potrebno izgraditi više bunara. Banatski Karlovac ima vodotoranj i Agrokop-farma u Vladimirovcu ima vodotoranj za svoje potrebe.

Komunikacija: Ukupno 11 pošta opsluživalo je u 2007. potrebe stanovništva za telefonskom komunikacijom i pošiljkama. Broj telefonskih pretplatnika je 8.168 i sva nasilja imaju telefonsku komunikaciju. Celokupna teritorije opštine Alibunar kvalitetno je pokrivena signalom mobilne telefonije sva tri operatera. Sva naselja su pokrivena wireless Internetom velike brzine. Postoji i mogućnost povezivanja Mesnih kancelarija.

Telekom je omogućio ADSL Internet pristup, prvo u najvećim naseljenim mestima, a zatim će to obezbediti i u ostalim. U Banatskom Karlovcu, Vladimirovcu i Alibunaru funkcioniše i Kablovski distributivni sistem, kroz koji je za sada pušten samo analogni TV signal, ali su obezbeđena sredstva za puštanje i Internet signala. Nakon dovođenja kvalitetnog linka do naselja, Internet signal biće pušten i kroz KDS.

Stambena izgradnja: Na 1.000 stanovnika opštine Alibunar, do 2007. godine izgrađeno je 0,6 stanova. U privatnoj svojini ima 12 završenih (što je i ukupan broj završenih stanova) i 17 nezavršenih stanova, dok je ukupan broj nezavršenih stanova 30.

Školstvo i obrazovanje: Na teritoriji opštine Alibunar postoji 11 osnovnih škola sa 2.041 učenikom i jedna srednja (ekonomska) škola, sa 666 učenika. Ukupan broj odeljenja 2007. godine u osnovnim školama bio je 127, a srednja škola imala je 21 odeljenje. Za decu predškolskog uzrasta postoji predškolska ustanova “Poletarac”. Opština nema nijednu specijalnu školu, ni školu za odrasle.

Studenti iz opštine Alibunar pohađaju studije (više i visoke) u Beogradu, Novom Sadu, Vršcu i Pančevu.

Tabela IV 1.8. Stanovništvo staro 15 i više godina, prema polu i školskoj spremi, po popisu 2002.

U svakom naseljenom mestu opštine radi zdravstvena ambulanta. U Alibunaru postoji služba hitne pomoći i noćna dežurna služba, koja radi od 20č do 6č, pa je građanima dostupna pomoć 24č.

Socijalna zaštita: U toku 2005. godine, ukupan broj građana koji su se obratili CSR, radi pružanja različitih oblika socijalne zaštite, povećan je u odnosu na predhodnu 2004. godinu za oko 22%.

Povećanje se odnosi na oblike i mere socijalne zaštite, naročito ostvarenih prava na TPN i materijalno obezbeđenje porodice (MOP), kao i porodični smeštaj dece, jednokratne pomoći i savetodavnog rada sa članovima disfunkcionalnih porodica.

Najveći procenat povećanja pruženih oblika zaštite u odnosu na predhodne godine, odnosi se na materijalnu pomoć građanima, koji su se našli u teškoj materijalnoj situaciji (MOP i jednokratne pomoći). Kada je u pitanju jednokratna pomoć, prosečno po jednom korisniku (porodici) jednokratna pomoć iznosila je 4.262,00 dinara. Broj korisnika DPN-a je povećan za oko 25%, u odnosu na prethodnu godinu.

Na drugom mestu je zbrinjavanje dece i mladih bez roditeljskog staranja, pomoć u rešavanju pravno-porodičnih problema i smeštaj u ustanove socijalne zaštite i posredovanje kod drugih organa.

Tabela IV 1.9. Korisnici socijalne zaštite: novi podaci